श्री हरीतालिका पूजन !!☆
भाद्रपद मधील शुध्द तृतीयेचे हरीतालिका हे व्रत कूमारीकांनी मनासारखा पती मिळावा म्हणून व सौभाग्यवतींनी पतीराज दिर्घायूषी , आरोग्यवान व्हावे म्हणून आवर्जुन करायाला हवे असा आपल्याकडे प्रघात फार पूर्वीपासून आहे. [“हरीतालिका पूजन व्रत 2024: क्रमा-क्रमाने संपूर्ण विधी आणि मांडणी “]
आपल्याला माहीत नसेल की हरितालिका हे एक माता पार्वती मातोश्रींचेच एक नाव , त्यांनी आपल्या प्रबळ इच्छेने आणि अत्यंत खडतर अशी तपश्चर्या करून श्री महादेवांना प्राप्त केले.,याचीच आठवण म्हणून या व्रताचे आचरण केले जाते..
● या व्रताचे दिवशी सूर्योदयाआधी उठून अभ्यंग तेल व उटण्याने स्नान केले जाते .
● शूभ्र वस्त्र परीधान करावे…
● उगवनार्या सूर्यनारायणांकडे पाहून अर्घ्य देऊन पुढील मंत्र उचचार करत ‘ ओम असवादित्य ब्रह्म ‘ म्हणत स्वतः भोवती 3 प्रदक्षिणा घालाव्या.
● आपल्या घरातील देवपूजा तसेच नित्यसेवा पूर्ण करावी आणि पूजेची मांडणी पुढील प्रमाणे करावी.
पूजेची मांडणी :
■ पूजेसाठी जी जागा आहे ती झाडून व गोमूत्राने स्वच्छ व साफ पूसून घ्यावी तसेच सर्वत्र गोमूत्र शिंपडावे.
■ स्वच्छ आशा त्या जागेवर बेलपत्रे आणि रांगोळी काढून त्यावर चौरंग ठेवावा त्यावर पांढरे सूती किंवा रेशमी वस्त्र अंथरुन त्याच्या मधोमध नदीच्या वाळूची श्री महादेवांची पिंड करावी..,
■ त्या पिंडीच्या बरोबर अगदी पूर्वेला अशी एक दूसरी छोटी पिंड किंवा देवीच्या आकारातील मातीची प्रतिमा जणू श्री हरितालिका/श्री पार्वती मातोश्रींची स्थापना करावी.
■ छोट्या पिंडीच्या समोर दोनही बाजूंना 2 शाळूंका (श्री जया व श्री विजया) देखील तयार कराव्यात.
■ त्यानंतर तेथे महादेवांच्या या पिंडीसमोर विड्याच्या जोड पानांवर श्री गणेशांची मूर्ती नसेल तर सूपारी दोन्ही पैकी एक ठेवावी तसेच श्री गणपतीं च्या समोर एका छोट्या वाटीत गूळखोबरे नैवेद्य ठेवावे.
■ त्यांनंतर आपल्या गणेशांच्या उजव्या बाजूला घंटी तसेच डाव्या बाजूला शंख ही ठेवावा.
■ आशा प्रकारे तेथे मांडलेल्या पूजेसमोर एका छोट्या पाटावर पांढरे कापड अंथरून त्यावर श्री हरितालिका व्रत कथेची ( पुस्तक )पोथी ठेवावी.,पूजेभोवती रांगोळी काढावी…
■ अष्टगंध , अक्षता , भस्म , हळदी-कुंकु , पूजनाची फूले , पत्री , दूर्वा , निवडलेले बेलपत्र – 130 , धूप , शूध्द तूपाचे निरांजन , खडीसाखर , तांब्याचा तांब्या , ताम्हण , पळी , पेला , विड्याची पाने , खारीक , बदाम , सूपारी , सूटी नाणी , यथाशक्ती दक्षिणा , खण ,गळेसरी , बांगड्या इ. साहित्य पूजेच्या ठिकाणी जमवून ठेवावे.. [श्री हरीतालिका पूजन संपूर्ण व्रत विधी 2024]
पूजनाचा क्रम
■ श्री स्वामी स्तवन वाचन
■ मंगलतिलक
” ओम भद्रं कर्णेभि: ” हा शांतीमंत्र म्हणत कपाळाला हळदी-कुंकू लावावे…
■ आचमन
आचमन करण्यासाठी प्रथम पुढील 3 नावांनी उजव्या तळहातावर पाणी घेऊन प्राशन करावे.
1) ॐ केशवाय नमः !
2) ॐ नारायणाय नमः !
3) ॐ माधवाय नमः !
तसेच पूढील दोन नावे म्हणत पाणी हे सरळ हाताने ताम्हणात सोडावे.
4) ॐ गोविंदाय नमः !
5) ॐ विष्णवे नमः !
पूढील नावे ही लक्ष्यपूर्वक म्हणावी.
6) ॐ मधूसूदनाय नमः !
7) ॐ त्रिविक्रमाय नमः !
8) ॐ वामनाय नमः !
9) ॐ श्री धराय नमः !
10) ॐ ऋषीकेषाय नमः !
11) ॐ पद्मनाभाय नमः !
12) ॐ दामोदराय नमः !
13) ॐ संकर्षणाय नमः !
14) ॐ वासूदेवाय नमः !
15) ॐ प्रद्यूम्नाय नमः !
16) ॐ अनिरुद्धाय नमः !
17) ॐ पूरूषोत्तमाय नमः !
18) ॐ अधोक्षजाय नमः !
19) ॐ नारसिंहाय नमः !
20) ॐ अच्यूताय नमः !
21) ॐ जनार्दनाय नमः !
22) ॐ उपेन्द्राय नमः !
23) ॐ हरये नमः !
24) ॐ श्रीकृष्ण परमात्मने नमः !
■ प्राणायाम्
गायत्री मंत्र म्हणत 1 प्राणायाम करावा..
■ गणपतींचे पूजन :–
श्री गणेशांना ” ॐ गं गणपतये नमः ! ” या मंत्राचा जप करत गूळ-खोबर्याचा नैवेद्य दाखवून हात जोडून नमस्कार करावा .
■■ श्री वालूका शिवलिंगांचे पूजन■■
■ प्राणप्रतिष्ठा :—
एक बेलपत्र तूपात बूडवून शिवलिंगावर ठेवावे..
डोळे मिटून एकाग्रचित्ताने 15 वेळा “ॐ” म्हणावा..
■ ध्यान :—
( हात जोडून खालील ध्यान म्हणावे..)
“ॐ पीतकौशेय वसनां हेमाभां कमलासनाम् !
भक्तानां वरदां नित्यं पार्वतीं चिंतयाम्यहम् !!”
“विधाय वालूकालिंगम् अर्चयंतीम् महेश्वरम् !
“पूर्णेन्दुवदनां ध्यायेध्दरितालीं वरप्रदाम् !!”
“मंदारमाला कुलितालकायै कपालमालांकित शेखराय !”
“दिव्यांबरायै च दिगंबराय नमः शिवायै च नमः शिवाय !!
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ” ध्यायामी नमस्काराणि समर्पयामी !!
■ आवाहन :–
( खालील नाममंत्राने दोनही वालूकालिंगांना बेलपत्र वहावेत…)
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
आवाहनार्थे बिल्वपत्राणि समर्पयामी !!
■ आसन :—
( खालील नाममंत्राने चौरंगावर बेलपत्र वहावे…)
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
आसनार्थे बिल्वपत्राणि समर्पयामी !!
■ अभिषेक :—
( पुढील नाममंत्राने दोनही वालूकालिंगांना गंधाक्षता आणि फूल वाहून नमस्कार करावा… )
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
अभिषेकार्थे गंधाक्षता पूष्पाणि समर्पयामी !!
( खालील स्तोत्र मंत्र म्हणत
फूलाने पाणी शिंपडत अभिषेक करावा…)
श्री गणपती अथर्वशिर्ष – 1 वेळा
श्री रात्री सूक्त – 1 वेळा
श्री रूद्राध्याय – 1 वेळा
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
अभिषेकं समर्पयामि !
खालील मंत्र म्हणत दोनही वालूकालिंगांना जानवे वहावे…
” ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
यज्ञोपवितं समर्पयामि !
☆☆☆मुख्य विशेष पूजा☆☆☆
● अथ अंगपूजनम् :—
माता पार्वती च्या पिंडीवर पुढील प्रत्येक नाममंत्राने त्या-त्या अवयवांची भावना करत अक्षता वहाव्यात.
* ॐ श्री उमायै नमः ! पादौ पूजयामि ! (पाय)
* ॐ श्री गौर्यै नमः ! गुल्फौ पूजयामि ! (पोटर्या)
* ॐ श्री पार्वत्यै नमः ! जानुनी पूजयामि ! (गूडघे)
* ॐ श्री जगध्दात्र्यै नमः ! जंघे पूजयामि ! (मांड्या)
* ॐ श्री जगत्प्रतिष्ठायै नमः ! ऊरू पूजयामि ! (ऊर)
* ॐ श्री शांतिरूपिण्यै नमः ! कटी पूजयामि ! (कंबर)
* ॐ श्री हरायै नमः ! गुह्यं पूजयामि ! (गुह्य भाग)
* ॐ श्री माहेश्वर्यै नमः ! नाभिं पूजयामि ! (नाभि)
* ॐ श्री शांभव्यै नमः ! ह्रदयं पूजयामि ! (ह्रदय)
* ॐ श्री शूलपाणये नमः ! कंठं पूजयामि ! (कंठ)
* ॐ श्री पिनाकधृषे नमः ! बाहूं पूजयामि ! (बाहू)
* ॐ श्री शिवायै नमः ! मुखं पूजयामि ! (मुख)
* ॐ श्री पशुपतिप्रियायै नमः ! नेत्रे पूजयामि ! (नेत्र)
* ॐ श्री गंगायै नमः ! ललाटं पूजयामि ! (कपाळ)
* ॐ श्री महालावण्यायै नमः ! शिरः पूजयामि ! (डोके)
* ॐ श्री सच्चिदानंदरूपिण्यै नमः ! सर्वांगं पूजयामि ! (सर्व अंग)
● अथ पत्री पूजनम् :—
आपण बनवलेल्या माता पार्वती च्या पिंडीवर खालीलप्रमाणे मंत्र म्हणून पाने / पत्री वहावीत.
* ॐ अशोकाय नमः ! अशोक पत्रं समर्पयामि ! (अशोकाचे पान)
* ॐ जगध्दात्र्यै नमः ! धात्री पत्रं समर्पयामि ! (आवळीचे पान)
* ॐ माहेश्वर्यै नमः ! दूर्वांकूरान् समर्पयामि ! (दूर्वा)
* ॐ कपर्दिन्यै नमः ! करवीर पत्रं समर्पयामि ! (कन्हेराचे पान)
* ॐ कपालधारीण्यै नमः ! कदंबपत्रं समर्पयामि ! (कदंबाचे पान)
* ॐ पार्वत्यै नमः ! ब्राह्मी पत्रं समर्पयामि ! (ब्राह्मीचे पान)
* ॐ धूर्जटायै नमः ! धत्तूर पत्रं समर्पयामि ! (धोत्र्याचे पान)
* ॐ त्रिपूरांतकायै नमः ! अपामार्ग पत्रं समर्पयामि ! (आघाड्याचे पान)
* ॐ सर्वेश्वर्यै नमः ! नानाविध पत्राणि समर्पयामि ! (पंचपल्लव)
● अथ पूष्प पूजनम् :—
माता पार्वती मातोश्रींच्या पिंडीवर खालीलप्रमाणे मंत्र म्हणत फूले वहावीत.
* ॐ चतुर्वर्गप्रदायै नमः ! चंपक पुष्पं समर्पयामि ! (चाफ्याचे फूल)
* ॐ बुध्दिप्रियायै नमः ! केतकी पुष्पं समर्पयामि ! (केवडा)
* ॐ कौमार्यै नमः ! करवीर पुष्पं समर्पयामि ! (कण्हेराचे फूल)
* ॐ कुमार्यै नमः ! बकुल पुष्पं समर्पयामि ! (बकुळीचे फूल)
* ॐ धनदायै नमः ! धत्तूर पुष्पं समर्पयामि ! (धोतर्याचे फूल)
* ॐ शांभव्यै नमः ! शतपत्र पुष्पं समर्पयामि ! (सूर्यफुल)
* ॐ चामुण्डायै नमः ! पद्मं समर्पयामि ! (कमळाचे फूल)
* ॐ जगध्दात्र्यै नमः ! जपाकुसुमं समर्पयामि ! (जास्वंदाचे फूल)
* ॐ माहेश्वर्यै नमः ! मल्लिका पुष्पं समर्पयामि ! (मोगर्याचे फूल)
* ॐ मेरूमंदारवासिन्यै नमः ! मांदार पुष्पं समर्पयामि ! (पांढर्या रूईचे फूल)
● आपण बनवलेल्या महादेवांच्या पिंडीवर श्री शिव अष्टोत्तरशत नामावली म्हणत 108 बेलपत्र अर्पण करावे अष्टरोत्तर नामवलीचा विडियो आपण पाहू शकता
…
3) दोनही आपण बनवलेल्या वालूका लिंगांना खालील मंत्र म्हणत धूप ओवाळावा.
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
धूपं आघ्रापयामि !
4) दोनही आपण बनवलेल्या वालूका लिंगांना खालील मंत्र म्हणत शूध्द तूपाच्या निरांजनाने ओवाळावे…
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
दिपं दर्शयामि !
5)आपल्या दोनही त्या वालूकालिंगांना फळे व खडीसाखरेचा नैवेद्य दाखवावा तसेच
विडा , दक्षिणाही अर्पण करावी…
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
नानाविध फलानी शर्करा खंड खाद्यानी नैवेद्यं समर्पयामि !
पूगीफलं स तांबूलं तथाच दक्षिणां समर्पयामि !
■ श्री हरीतालिका व्रताची कथा वाचावी…
पूढील प्रत्येक मंत्र म्हणत अर्घ्य आपल्या उजव्या हाताने ताम्हणात सोडावे..
1) ॐ शिवरूपे शिवे देवि शंकर प्राणवल्लभे !
उमे सर्वार्थदे देवी गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
इदमर्घ्यं समर्पयामि !
2) ॐ नमस्तेsस्तु मृडानीश अपर्णा प्राणवल्लभ !
भक्त्याssनीतं मया हीदं गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
इदमर्घ्यं समर्पयामि !
3) ॐ व्रतसंपूर्ति सिद्धयर्थं यथाशक्ती मयाssह्रतम् !
आलिभि:सहिते देवी गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!
“ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! ”
इदमर्घ्यं समर्पयामि !
■ हात जोडून मनोभावे पूजा करून झालेल्या चूकांबद्दल क्षमा मागावी…
■ खालील प्रार्थना म्हणावी…
हरितालिके नमस्तेsस्तु सशिवे भक्तवत्सले !
संसारभय भीताsहम् त्वमेव शरणं मम !
जन्मजन्मनि सौभाग्य मक्षय्यं देहि मेsव्ययम् !!
● सायंकाळी पूजेसाठी धूप दिप दाखवून दूध-साखरेचा नैवेद्य दाखवावा.
● दूसर्या दिवशी पूजा विसर्जन साठी पूजेवरील सर्व निर्माल्य काढून दोनही वालूकालिंगांना गंध , भस्म , अक्षता , हळदी-कुंकु , फूले व बेलपत्र वहावेत ;
धूप , दिप ओवाळून दही आणि भाताचा नैवेद्य दाखवावा.
●त्यानंतर श्री गणपतींची , श्री हरितालिकेची व श्री शंकरांची अशा क्रमाने आरती करावी.
आरतीनंतरआपण स्वतःभोवती 3 प्रदक्षिणा करून नमस्कार करावा आणि मंत्रपूष्पांजली म्हणून फूले-बेलपत्र दोनही वालूकालिंगांवर अर्पण करावी…
● विसर्जन मंत्राने पूजेवर अक्षता वाहून दहीआणि भाताच्या एकत्र नैवेद्यासह सर्व पूजा कोणत्याही पण्याच्या प्रवाहात विसर्जीत करावी.
● आणि शेवटी पतीराजांचे पाद्यपूजन करून उपवास सोडावा..[श्री हरीतालिका पूजन संपूर्ण व्रत विधी 2024]
Chaturthi Mahatv | तर यामुळे करतात महाराष्ट्रीयन लोक चतुर्थी चा उपवास..
संस्कृत तसेच मराठी गणपती अथर्वशीर्ष व त्याचा विस्तारीत अर्थ | Ganapati Athrvashirsh Meaning
भारताबाहेरील प्रसिद्ध गणपती | Famous ganesh Temple beyond India
