१०८ शक्ति पीठ कोणते व त्याचे महत्व काय आहे नवरात्री मध्ये !

१०८ शक्ति पीठ कोणते व त्याचे महत्व काय आहे नवरात्री मध्ये ! Navratri Upwas: पुरातन काळापासून चालत आलेली या देवी शक्तीची उपासना खऱ्या अर्थाने आजच्या काळात देखील जीवनास प्रेरक ठरते . वेद ,उपनिषदे , रामायण , महाभारत यात देखील शक्ति उपासनेचे उल्लेख आढळतात  . वेदामद्धे भगवतीच्याअनेक रुपांची प्रार्थना सुक्त आहेत . पौराणिक ग्रंथांत देवीच्या अनेक अवतराच्या कथा दिलेल्या आहेत . स्कंदपुरान ,वाङमय पुराण , मार्कंन डेय पुराण , देवी भागवत या ग्रंथात अनेक अवतार कथा आल्या आहेत .

शक्ति पीठांचा उदय कसा झाला : 

महिषासुर , चंडमूनड , शुंभ निशुंभ  या राक्षसाचा वध करण्यासाठी  आदिशक्ती महिषासुरमरदिनी , चामुंडा , चंडिका , दुर्गा इ . अवतार घेतले . ब्रह्म , विष्णु ,महेश यांच्या क्रोधातून महिषासुरमर्दिनी निर्माण झाली . तिचे आयुधे व विविध अवयव कसे निर्माण झाले याचे वर्णन मार्कंडेय पुराणात आढळते .

भारतात एकूण ५१ शक्ति पिठे कशी  निर्माण झाली याची माहिती तंत्र चूडामणि या ग्रंथात देण्यात आलेली आहे .

दक्ष प्रजापतीने एकदा यज्ञ केला या यज्ञासाठी सर्व देवाना व ऋषि ना आमंत्रित केले पण स्वतच्या मुलीला व जाव्याला म्हणजेच भगवान शंकराला बोलविले नाही . तरीही माता सती आपल्या वडिलांनी केलेल्या यज्ञासाठी गेली तिथे दक्ष प्रजापतिनि भगवान शंकराची निंदा केली त्यामुळे संतापलेल्या सतीने यज्ञात उडी घेतली .

ही एकूण भगवान शंकराना राग अनावर झाला व त्यांनी सगळ्या यज्ञाचा नाश केला व सतीचे कलेवर घेऊन त्रैलोक्यत संचार करू लागले तेव्हा भगवान विष्णुनी सुदर्शन चक्र सोडून सतीच्या कलेवरचे तुकडे केले जे तुकडे ५१ ठिकाणी भारतात पडले तिथे शक्तिपिठे निर्माण झाली . १०८ शक्ति पीठ कोणते व त्याचे महत्व काय आहे नवरात्री मध्ये !

देवी भागवत ग्रंथात एकूण १०८ शक्ति पीठांचा उल्लेख आढळतो . यामध्ये ५१ शक्तिपिठाचा समावेश आहे ज्यात महाराष्ट्रात ४ पिठे धार्मिक दृष्ट्या महत्वाची मानली जातात त्यात

१. कोल्हापूरची महालक्ष्मी

२. तुळजापूरची माता भवानी

३. माहुरची रेणुका माता

४. सप्तशृंग गडावरील आदिशक्ती mata भगवती

देवीचे रुपे:

देवीचे उग्र व सौम्य अशी दोन रुपे पाहायला मिळतात .

उमदेवी , पर्वती , जगदंबा ही देवीचे सौम्य रुपे आणि

दुर्गा, काली , चंडी , भैरवी , जगदंबा ही देवीची उग्ररूपे आहेत .

माता दुर्गचि तीन रुपे मानली जातात :

१ . महाकाली – ही तमोगुनिरूपी आहे  -शिवपत्नी

२. महालक्ष्मी – ही राजोगुनिरूपी  आहे – विष्णुपत्नी

३. महासरस्वती -ही सत्वगुनिरूपी आहे -ब्रह्मदेव पत्नी

भारतातील तमाम हिंदूची कुलदेवता पार्वती माता आहे . त्यांची विशेष सेवा वर्षातून दोन वेळा नवरात्रीच्या स्वरूपात करण्याची पदधत आहे . तीन नवरात्र साजरे केले जातात :

१. आश्विन नवरात्र – आश्विन महिन्याची सुरुवात होते ती घटस्थापनेने . या महिन्याच्या शू. प्रतिपदेपासून ते शु . दशमीपर्यंत म्हणजेच दसऱ्यापर्यंत नवरात्र उत्सव साजरा करतात . हा महिषासुरमर्दिनी अष्टभुजा शक्ति देविचा उत्सव असतो . याची कथा खाली दिली आहे .

२. चैत्र नवरात्र 

३. शाकंभरी  नवरात्र  

 

पूजाविधी

या नवरात्रीच्या प्रथम दिवशी (Navratri Upwas) शेतातून पाटीभर काळी माती आपल्या घरात आणावी . त्या मातीमध्ये गहू मिसळून ती  आपल्या देव्हाऱ्याजवळ ठेवावी . त्यावर यज्ञविधीतील कलश घेऊन त्यावर पुर्ण पात्र  ठेवावे व पुर्णपात्रात घरातील कुलदेवतेचा टाक ठेवावा . बाकी इतर देव दव्हाऱ्यात ठेवावेत व नऊ दिवस घटाची लांबूनच पंचोपचार पूजा करावी .

 

सेवा काय करावी Navratri Upwas:

घरातील सर्वानी ९ दिवस कुलदेवतेची सेवा किमान १ माळ नावर्णव मंत्र व ९ दिवसात १४ किंवा २१ दुर्गा सप्तसतिचे  पाठ करावेत . दुर्गा सप्तशती हा भगवतीच्या  सेवेसाठी  एक श्रेष्ठ ग्रंथ आहे . हा ग्रंथ मार्केडेय ऋषिणी सप्तशृंग गडावर लिहिला आहे ज्यात ७०० श्लोक आहेत . म्हणून याला सप्त शती म्हणतात .

प्रत्येक नवरात्रात (Navratri Upwas) याचे पाठ करावे व शेवटच्या दिवशी पूरनाचा नैवेद्य दाखवून पुरणाची आरती करावी . समर्थ केंद्रामध्ये सेवा करायची असेल तर हवणात भाग घ्यावा . आशा विविध गोष्टिनी आई भगवतीची सेवा केली जाते .

विवाह संबंधी किंवा संतती संबंधी समस्या असतील तर केंद्रामध्ये देवीची सेवा करण्यास सांगितले जाते .९ व्या  दिवसा नंतर घाटाचे विसर्जन केले जाते . रुजलेल्या धान्याचे रोपे विसर्जन केली जातात काही रोपे स्त्रिया प्रसाद म्हणून आपल्या केसात घालतात व पुरुष आपल्या टोपीत घालतात . महाराजानाही धंन म्हणून केंद्रात वाहिले जाते . आशा रीतीने उत्सवाची सांगता होते .

१०८ शक्ति पीठ कोणते व त्याचे महत्व काय आहे नवरात्री मध्ये !